Bitwa pod Maldon / Powrót Beorhtnotha - J.R.R. Tolkien

TOLKIEN TŁUMACZ / TOLKIEN POETA

 

Tolkien na raz, można tak powiedzieć. Większość książek brytyjskiego mistrza fantasy które wychodzi na naszym rynku – nie liczę wznowień krótkich tekstów i opowieści dla dzieci – to jednak dość opasłe tomiszcza. Jest co czytać i to na długie godziny, dni. A tu dostajemy książkę dość cienką w zasadzie, 180 stron, w sam raz do łyknięcia w jedno popołudnie, a jednak treściwą. Świetna to rzecz, co tu dużo mówić. Nie jest to jeszcze jeden dodatek do jego Śródziemia, nie ma nic wspólnego z Hobbitami, pierścieniami i niezwykłym światem opartym na europejskich mitach i podaniach. Nie, to rzecz w tradycji „jego” „Beowulfa” czy „Opowieści o Kullervo”, czyli wynikająca z fascynacji danymi podaniami, mitami czy opowieściami i adaptowaniem ich na własną prozę / poezję. I chociaż tym razem wziął się za przełożenie pochodzącego z dziesiątego wieku poematu i dopisanie własnego, dopełniającego go, zrobił to w sposób absolutnie urzekający.

 

Historia (historie) tu przedstawiona pokazuje nam losy starcia Wikingów i Anglosasów, do jakiego doszło w roku 991. Saksoński król Aelfryk nie ma jednak najmniejszych szans. Ale czy to przesądzi losy bitwy?

 

Tolkien nie żyje już ponad pięćdziesięciu lat i wydawałoby się, że przez ten czas wdano już wszystkie jego dzieła. Za życia zresztą opublikował ich niewiele, ale pośmiertnie pojawiła się tego cała masa, niektóre w kilku różnych wersjach, mniej lub bardziej pełnych, skrupulatnie zbieranych, składanych i dopełnianych przez jego syna, Christophera. A jednak wciąż pojawiają się kolejne. Co prawda ta publikacja skompilowana jest z dwóch znanych już czytelnikom dzieł (wydania były różne, ale  wszystkie teksty z polskiego wydania pojawiły się swego czasu w szóstym tomie „Essays and Studies by Members of the English Association”), jednak teraz dostała świetne wydanie. I pierwsze polskie. Co cieszy, bo twórczość autora na nowo odkrywają nowe pokolenia i mogą się nimi zachwycać. A jest czym. Mówi wam to czytelnik, który nie lubi prozy czy poezji historycznej, a historie wojenne, patos i cała ta otoczka to coś, co wywołuje w nim odruch wymiotny, a jednak to, co tu dostał, kupiło go.

 

Tolkien bierze ocalały poemat z X wieku i przekłada go na angielski – a my dostajemy go przełożony na rodzimą mowę. Jednocześnie dopisuje swoją opowieść uzupełniającą (a wszystkie dopełniają dodatki, zarówno liczne przypisy, jak i eseje, a także wykład o naturze tradycji poetyckiej), a wszystko to okazuje się opowieścią może niezwiązaną ze Śródziemiem, ale jednak posiadającą elementy, które odnajdziecie też we „Władcy Pierścieni”. Historie te zaś to po prostu heroiczna opowieść o ludziach, walce i postawach z tym związanych. Jest tu sporo archetypicznych postaci, jest też pewien patos, ale jest również magia tych dawnych historii. Zresztą dam Tolkien określał „Bitwę pod Maldon” jako „ostatni ocalały fragment dawnej angielskiej heroicznej poezji minstreli” i to doskonale oddaje z czym mamy tu do czynienia. A autor „Hobbita” ubrał to jeszcze we własne, jak zawsze piękne i pełne treści słowa, w których widać pasję, fascynację i wszystko to, za co kochamy jego twórczość.

 

Do tego mamy też piękne wydanie. Grafika na okładce urzeka, a całość prezentuje się pięknie na półce i aż chce się po to sięgnąć. Dużo dodatków, które co prawda już nie porywają tak, jak główna opowieść, ale jednak pięknie wszystkiego dopełniają sprawia, że rzecz staje się kompletna, ale i nabiera ciekawego kontekstu. W skrócie: absolutnie warto.

Recenzja opublikowana na portalu Sztukater.